Wykład mistrzowski dr. Marcina Wągla
Zakład Lingwistyki Korpusowej oraz Naukowe Interdyscyplinarne Koło Doktorantów zapraszają Państwa na wykład mistrzowski dr. Marcina Wągla o tytule: Morfosemantyka złożonych wyrażeń liczebnikowych w języku polskim na tle konstrukcji liczebnikowych w językach świata.
Wykład odbędzie się 9 maja 2024 roku o 16.00 w sali 125 w Instytucie Filologii Polskiej.
Abstrakt wykładu
Celem wystąpienia jest przedstawienie znanych faktów dotyczących struktury morfologicznej oraz semantyki złożonych wyrażeń liczebnikowych w języku polskim, np. trzy ~ troje ~ trojaki ~ potrójny ~ trzykrotny ~ trójka (np. Bogusławski 1966, Saloni 1977, Topolińska 1984, Mieczkowska 1994, Derwojedowa & Linde-Usiekniewicz 2003, Rutkowski 2003, Siuciak 2008) w nowej perspektywie empirycznej oraz w nowym ujęciu teoretycznym.
Punktem wyjścia jest obserwacja z zakresu typologii: w wielu językach świata występują klasyfikatory (np. Aikhenvald 2000), czyli wyrażenia pojawiające się w konstrukcjach liczebnikowych, które pośredniczą pomiędzy liczebnikiem a określanym rzeczownikiem, np. wietnamskie ba *(con) chó `trzy psy’, gdzie con to klasyfikator używany do liczenia obiektów żywotnych, lecz nieosobowych (np. Simpson & Ngo 2018). Klasyfikatory często definiują to, co będzie liczone przez liczebnik, nawet jeżeli określany rzeczownik pozostaje bez zmian, por. np. mandaryńskie sān zhī xióng `trzy niedźwiedzie’, sān qún xióng `trzy grupy niedźwiedzi’, sān zhǒng xióng `trzy gatunki niedźwiedzi’, gdzie klasyfikatory zhī, qún i zhǒng określają, że kwantyfikacja dotyczy odpowiednio jednostek, zbiorów oraz typów obiektów (np. Krifka 1995).
Pomimo że języki słowiańskie nie są uznawane za języki klasyfikatorowe, należy w powyższym kontekście zwrócić uwagę na podobną rolę afiksów w złożonych wyrażeniach liczebnikowych, por. np. czeskie tři klíče `trzy klucze’, troje klíče `trzy zestawy kluczy’, trojí klíče `trzy rodzaje kluczy’. Odmienne formy liczebnikowe uruchamiają różnice kwantyfikacyjne analogiczne do tych obserwowanych w językach klasyfikatorowych, przy czym funkcje różnych klasyfikatorów pełnione są przez różne morfemy derywacyjne (np. Dočekal 2012).
W wystąpieniu omówione zostaną wyrażenia liczebnikowe w języku polskim na tle konstrukcji liczebnikowych w innych językach słowiańskich oraz językach klasyfikatorowych. Analizie poddane zostaną również aspekty użycia liczebników głównych (np. Wągiel & Caha 2021), a także funkcje semantyczne i derywacyjne poszczególnych komponentów struktury morfologicznej złożonych wyrażeń liczebnikowych: rdzenia liczebnikowego, sufiksu -oj-/-or-, pozostałych morfemów derywacyjnych, a także końcówek fleksyjnych. W oparciu o komponenty semantyki kompozycyjnej (np. Montague 1970, Link 1983) oraz teorii nanoskładni (np. Starke 2009, Caha 2009) zaproponowana zostanie analiza morfosemantyczna, która podjmie próbę wyjaśnienia podobieństw oraz różnic polskich (i szerzej: słowiańskich) wyrażeń liczebnikowych w ramach jednego spójnego systemu morfosemantycznego.
Biogram
Dr Marcin Wągiel jest językoznawcą formalnym specjalizującym się przede wszystkim w badaniach morfosemantycznych z zakresu kategorii liczby, policzalności, generyczności oraz relacji część-całość często w ujęciu porównawczym.
Studiował polonistykę, slawistykę oraz językoznawstwo ogólne. W roku 2019 na Uniwersytecie Masaryka w Brnie obronił doktorat na temat „Subatomic quantification”, który w roku 2020 otrzymał prestiżową nagrodę E.W. Beth Dissertation Prize przyznawaną dla najlepszej rozprawy doktorskiej z zakresu logiki, lingwistyki i teorii informacji przez międzynarodową organizację naukową The Association for Logic, Language and Information. Jest autorem dwóch monografii, a także wielu artykułów z zakresu semantyki, składni, morfologii i fonologii języków słowiańskich, germańskich, romańskich oraz wschodnioazjatyckich. W swoich badaniach łączy tradycyjne metody językoznawstwa opisowego i porównawczego z metodologią lingwistyki formalnej, korpusowej i eksperymentalnej. Kierował projektami Part-whole structures across languages oraz Polish phonematics: An Axiomatic Functionalist view. Phonetic and phonological analysis of Modern Polish. Prowadził także badania w ramach zespołu realizującego projekt Formal approaches to number in Slavic. Jest stypendystą Fundacji Humboldta oraz programu AKTION.
Od roku 2022 pracuje jako adiunkt w IDN Centrum Badań Korpusowych i Eksperymentalnych nad Językami Słowiańskimi „Slavicus” na Uniwersytecie Wrocławskim. Związany jest również z Uniwersytetem Palackiego w Ołomuńcu, gdzie pracował jako lektor języka polskiego na Katedrze Slawistyki, oraz z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie był zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Języka Polskiego. Wyniki swoich badań prezentował na najważniejszych konferencjach naukowych w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji. W roku 2022 na zaproszenie organizatorów konferencji wygłosił wykład plenarny na Formal Description of Slavic Languages 15. Wykładał na licznych uczelniach oraz placówkach badawczych na całym świecie, m.in. University of Rochester, University College London, Uniwersytet Pompeu Fabry w Barcelonie, Leibniz Centre General Linguistics (ZAS Berlin), Zhejiang University. Współpracuje regularnie z zagranicznymi badaczami m.in. z Uniwesytetu Humboldtów w Berlinie, Uniwersytetu Wiedeńskiego, Uniwersytetu w Utrechcie oraz Uniwersytetu Karola w Pradze.
