Wykład mistrzowski dr. Marcina Wągla
Zakład Lingwistyki Korpusowej oraz Naukowe Interdyscyplinarne Koło Doktorantów zapraszają Państwa na wykład mistrzowski dr. Marcina Wągla o tytule: Wyrażenia kolektywne i syngulatywne: Struktura i znaczenie.
Wykład odbędzie się 30 maja 2025 roku o 15.00 w sali 125 w Instytucie Filologii Polskiej.
Abstrakt wykładu
Celem wystąpienia jest przedstawienie analizy morfologicznej i semantycznej wyrażeń kolektywnych (np. liść ~ listowie) i syngulatywnych (np. śnieg ~ śnieżynka) w ujęciu porównawczym. Rzeczowniki kolektywne to wyrażenia nominalne oznaczające zbiór obiektów konceptualizowanych jako pewna całość, podczas gdy rzeczowniki syngulatywne to wyrażenia pochodne, które denotują obiekty jednostkowe wyłonione ze zbioru konceptualizowanego jako homogeniczna grupa obiektów. Choć w językoznawstwie polskim wyrażenia te były już analizowane w ujęciu synchronicznym (np. Bogusławski 1973, Feleszko 1980, Habrajska 1995), diachronicznym (np. Jędrzejko 1996) i porównawczym (np. Krumova 1989, Król 2015), jak dotąd temat ten nie został podjęty w kontekście nowszych wyników językoznawstwa teoretycznego.
Derywacje kolektywne i syngulatywne występują w wielu językach świata, np. w językach celtyckich, semickich, kuszyckich, nilo-saharyjskich, algonkiańskich, a także słowiańskich. Są one zaskakujące, ponieważ zdają się odwracać standardowy schemat, w którym wyrażenia oznaczające mnogość są bardziej nacechowane pod względem struktury morfologicznej niż wyrażenia oznaczające pojedynczość (Wierzbicka 1988, Gil 1996, Corbett 2000, Dimmendaal 2000, Mathieu 2014, Acquaviva 2015, Dali & Mathieu 2021, de Vries 2021, Wągiel 2021, Geist et al. 2023, Kagan 2024, Kagan & Nurmio 2024, Wągiel & Shlikhutka 2023).
Najnowsze badania nad wyrażeniami kolektywnymi i syngulatywnymi wskazują, że ich właściwości mają istotne konsekwencje teoretyczne dla tych aspektów semantyki nominalnej, które dotyczą mechanizmów indywiduacji, zbiorowości i policzalności. Niemniej wiele właściwości tychże wyrażeń nadal pozostaje niezbyt dobrze zrozumianych. W wystąpieniu omówię wybrane wyrażenia kolektywne w języku polskim w porównaniu z innymi językami słowiańskimi, a także wybrane wyrażenia syngulatywne w językach wschodniosłowiańskich w porównaniu z innymi językami świata. Omówione zostaną także derywacje wtórnych wyrażeń kolektywnych i syngulatywnych jak np. (1).
(1) per-o ~ per-a ~ pir-ja ~ pir-jin-a ~ pir-jin-y
pióro-sg ~ pióro-pl ~ pióro-coll ~ pióro-coll-sgv-sg ~ pióro-coll-sgv-pl
`pióro’ ~ `pióra’ ~ `pierze’ ~ `piór(k)o’ ~ `piór(k)a’ (ukraiński)
Zaproponowany zostanie ogólny aparat teoretyczny, który umożliwi uchwycenie kluczowych właściwości analizowanych wyrażeń.
Biogram
Dr Marcin Wągiel jest językoznawcą formalnym specjalizującym się przede wszystkim w badaniach morfosemantycznych z zakresu kategorii liczby, policzalności, generyczności oraz relacji część-całość często w ujęciu porównawczym.
Studiował polonistykę, slawistykę oraz językoznawstwo ogólne. W roku 2019 na Uniwersytecie Masaryka w Brnie obronił doktorat na temat „Subatomic quantification”, który w roku 2020 otrzymał prestiżową nagrodę E.W. Beth Dissertation Prize przyznawaną dla najlepszej rozprawy doktorskiej z zakresu logiki, lingwistyki i teorii informacji przez międzynarodową organizację naukową The Association for Logic, Language and Information. Jest autorem dwóch monografii, a także wielu artykułów z zakresu semantyki, składni, morfologii i fonologii języków słowiańskich, germańskich, romańskich oraz wschodnioazjatyckich. W swoich badaniach łączy tradycyjne metody językoznawstwa opisowego i porównawczego z metodologią lingwistyki formalnej, korpusowej i eksperymentalnej. Kierował projektami Part-whole structures across languages oraz Polish phonematics: An Axiomatic Functionalist view. Phonetic and phonological analysis of Modern Polish. Prowadził także badania w ramach zespołu realizującego projekt Formal approaches to number in Slavic. Jest stypendystą Fundacji Humboldta oraz programu AKTION.
Od roku 2022 pracuje jako adiunkt w IDN Centrum Badań Korpusowych i Eksperymentalnych nad Językami Słowiańskimi „Slavicus” na Uniwersytecie Wrocławskim. Związany jest również z Uniwersytetem Palackiego w Ołomuńcu, gdzie pracował jako lektor języka polskiego na Katedrze Slawistyki, oraz z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie był zatrudniony jako adiunkt w Instytucie Języka Polskiego. Wyniki swoich badań prezentował na najważniejszych konferencjach naukowych w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji. W roku 2022 na zaproszenie organizatorów konferencji wygłosił wykład plenarny na Formal Description of Slavic Languages 15. Wykładał na licznych uczelniach oraz placówkach badawczych na całym świecie, m.in. University of Rochester, University College London, Uniwersytet Pompeu Fabry w Barcelonie, Leibniz Centre General Linguistics (ZAS Berlin), Zhejiang University. Współpracuje regularnie z zagranicznymi badaczami m.in. z Uniwesytetu Humboldtów w Berlinie, Uniwersytetu Wiedeńskiego, Uniwersytetu w Utrechcie oraz Uniwersytetu Karola w Pradze.
